Het voetje van Tiverton

Geschiedenis

In de voormalige Nederlanden, nu Nederland en België, worden met enige regelmaat textielloodjes gevonden met hierop de afbeelding van een voetje. Dit voetje werd als handelsmerk gebruikt door Samuel Foote (1625-1691) een lakenhandelaar uit Tiverton (Devon -UK) die veel handel dreef met de lage landen en Duitsland. Latere handelaren maakte ook gebruikt van dit zelfde voetje.

Tiverton had een historische  connectie met de Nederlanden.  In de veertiende eeuw vestigde daar namelijk Vlaamse wevers en lakenhandelaren. Langs de rivier de Exe werden diverse volmolens gebouwd waarmee de dichtheid van wollen stof kon worden verbeterd. Hierdoor groeide de werkgelegenheid enorm.

De ligging van Tiverton was ideaal dichtbij de belangrijke havens van Dartmouth en Exeter. Van daaruit konden de stoffen snel geëxporteerd worden. De wol die werd gebruikt was afkomstig uit Devon en Wales maar ook uit Ierland werd geïmporteerd om aan de vraag te voldoen.

Tiverton groeide hierdoor uit tot een belangrijke stad in de wolindustrie. Het hoogtepunt werd bereikt in het begin van de achttiende eeuw. De kwalitatieve goede stof (“serge”) uit Tiverton kreeg de naam ‘Tiverton Kersey’.

Aan het einde van de achttiende eeuw nam de productie sterk af omdat er  in de Nederlanden een handelsverbod was met Engeland. De opkomende industriële revolutie zorgde er vervolgens voor dat  deze handel bijna geheel verdween.

Textielloodjes – lakenloodjes

Opvallende kenmerken van veel loodjes uit Tiverton:

– bijna altijd staat er een voet op afgebeeld

– bijna altijd staan er onder de voet initialen “S.F.” of “R.E.” afgebeeld

– op de keerzijde staan vaak grotere initialen “G.O.” of “O.P.”

– op de keerzijde staat meestal de lengtemaat “22” of “21 ½”

Er bestaan heel veel letter varianten en er komen ook andere afbeeldingen voor. Veel van de loodjes uit Tiverton hebben ook een omschrift. Dit komt omdat bovengenoemde initialen en afbeeldingen werden gebruikt als handelsmerk.

In het omschrift stond dan vaak de “echte” fabrikant. Hieruit kun je dus ook concluderen dat:

– loodjes met omschrift jonger zijn dan die zonder omschrift

Het toppunt van de handel lag rond 1700-1750.  Loodjes die moeilijk te dateren zijn krijgen daardoor vaak de datering 1700-1800 mee. In de 19^de eeuw kwamen de machines die sneller stof konden produceren. Vanaf dat moment werden de stukken nog maar zelden gekeurd.

Bekende handelaren

Samuel Foote (1625-1691) was een lakenhandelaar uit Tiverton die veel handel dreef met de lage landen en Duitsland. Zijn handelsmerk was een voetje waaronder zijn initialen stonden “S.F.”

Robert Burridge (1656-1717) zijn schoonzoon nam later de leiding over van het bedrijf.

Samuel Burridge (1678-1734) zijn zoon werd rond 1700  partner. Samuel erfde het bedrijf in 1717 en ging in 1731 failliet vlak voor zijn dood. Op een onbekend punt in de tijd veranderde de initialen onder het voetje van S/F naar R/E.

In 1731 werd de zegel met voet en initialen SF overgenomen door George Osmond waarbij hij zijn initialen “GO” onder het kwaliteitsmerk 22 zette.

Nadat Osmond was overleden in 1744 nam Oliver Peard  het merk over en zette zijn initialen “O.P.” boven de 22 met hieronder de “GO”.

Na 1754 nam Thomas Were & Sons uit Wellington deze gerespecteerde symbolen en handelsmerken over. Namen zoals THOMS WRIGHTON werden als “kwaliteitsaanduiding” toegevoegd door Were en opvolgers. Ook fictieve namen werden gebruikt zoals THO GOOD en THEOD WILSSON. Hierbij kwamen de goederen niet alleen meer uit Tiverton maar ook uit Wellington.

Andere handelaren

George Lewis exporteerde lakens tussen 1748 – 1776

William Woods exporteerde serge tussen 1680-1688 en 1694 – 1700″

De intialen op loodjes bewijzen dus niet altijd dat een loodje van een specifieke handelaar is. Neem dit mee wanneer je een loodje probeert te dateren.

referentie

Tiverton Cloth: The Story of the Town’s Woollen Trade 1475 – 1815 door Paul Maunders . Hierin staat in de appendix een classificatie systeem opgezet door Jane Evans .

Zwolle als textielstad (2019) door T. Wolf

Loodjes uit Tiverton op deze site