beslag

Dit zijn versieringen die op gordels, riemen en andere voorwerpen zoals boeken werden geslagen. Vandaar de naam “beslag”. Beslag heeft 1 of meerdere pinnen waarmee het werd bevestigd.

Bij de PAN is onderscheid gemaakt tussen gordelbeslag (voor op kleine gordels die de mens droeg) en sierbeslag (voor op grotere leren riemen zoals paardentuig en versierd hout).

Het gordelbeslag wordt door musea eigenlijk vaker riembeslag genoemd vandaar dat ook ik deze term gebruikt.

Deze groepen lijken heel veel op elkaar vandaar dat ik deze in één groep beslag heb gezet. Naast deze versieringen op riemen en gordels is er ook vaak sierbeslag gebruikt op (middeleeuwse) boeken. Bij determinatie moet deze groep dan ook niet worden uitgesloten.

Pinnen
Is de pin dik en puntig zoals een spijker/nagel dan heeft het beslag waarschijnlijk op hout vast gezeten zoals een rijtuig of meubel.
Zijn de pinnen wat dunner en lang, dan heb je veel kans dat het beslag op paardentuig vast heeft gezeten.
Klein beslag met kleine pinnetjes hebben de meeste kans om op gordels die mensen hebben gedragen te hebben gezeten. Dit beslag lijkt vaak op knopen. Op boeken kwam ook beslag met kleine pinnetjes voor, maar die hadden meestal specifieke vormen.

Gordelbeslag – Riembeslag – Leerbeslag vallen onder PAN-Type 05-02 Bij het PAN wordt dit beslagplaat genoemd.

Omdat de gordels die door mensen werden gedragen vaak smaller en kleiner zijn is gordelbeslag vaak ook kleiner.

Er zijn veel overeenkomsten van het oude gordelbeslag (1250-1650) met het nieuwere sierbeslag (1700-1900) PAN-type-10-02-02-04.  Sierbeslag is meestal groter en scherper. Zitten er achterop het beslag hele grote pinnen, dan ga ik er meestal vanuit dat dit ook op grotere riemen van paardentuig heeft gezeten.

Sierbeslag kwam ook voor op met leer beklede meubels. Daar zijn voorbeelden van terug te vinden uit heel de 17de eeuw.

Over de datering wordt dus nog wel eens getwist.  Complexdatering / context datering, dus datering m.b.v. andere vondsten op dezelfde locatie kan soms een uitkomst bieden (bijvb een scheepwrak, een verzonken stad of gewoonweg veel vondsten uit een specifieke periode).

Andere aanwijzingen voor datering zijn de gebruikte materialen. Messing (geelkoper, legering van o.a. zink met koper) wordt meestal pas vanaf ca 1800 voor beslag gebruikt omdat men toen pas een eenvoudiger procedure had om zuiver zink te maken.

Een deel van het beslag is net zoals knopen verzilverd of verguld.