Grote "dandy" knopen (ca 1770 - 1815)
Een Dandy was een man die veel belang hechtte aan zijn uiterlijk. Tijdens de late 18e en vroege 19e eeuw probeerde deze Dandy's ondanks vaak hun middenklasse achtergrond, de aristocratische levensstijl van de hogere klasse te imiteren. Vanaf het laatste kwart van de 18de eeuw waren grote knopen in de mode bij deze groep naast alles wat Frans was. Eerst was dit nog de extravagante stijl van Lodewijk XV en later het iets soberder, maar toch nog heel luxe stijl van Lodewijk XVI. Dit bleef zo tot ongeveer 1815. Dat is vrij logisch, omdat toen de Franse revolutie was geweest die korte metten had gemaakt met het spilzieke karakter van het Franse hof. Overal in de wereld moest de adel op zijn tellen letten.
Een grote, platte dandy-knoop met een diameter van 30 millimeter of groter dateren van ca 1770 tot 1795. Deze werden intensief gebruikt tot ten minste 1815. Overgangsknopen, tussen 18 en 30 millimeter in diameter, dateren over het algemeen uit 1795 tot 1805. Kleinere vergulde knopen namen het over als de meest gebruikte knopen na die periode.
Knopen voor mannen
Zoals in het bovenstaande voorbeeld kun je zien dat er joekels van knopen waren. Deze werden vooral door mannen gedragen. De diameter van deze knopen is gemiddeld 36 mm voor herenjassen en 21 mm tot 26 mm voor een gilet. Large buttons zoals ze in het Engels heten, worden ook wel Dandy buttons genoemd. Dat dekt volgens mij ook meer de lading want het zijn niet allemaal grote knopen. Vaak bestaat er ook een bijpassende kleine variant. De knopen zijn best imposant. Ze zijn namelijk meestal versierd en/of verguld/verzilverd. Dat laatste gebeurde via een chemisch proces waarbij soms ook kleuren combinaties van zilver en goud werden gemaakt. Dat is bij elkaar best wel “Dandy” te noemen. Ook bestaan er varianten waarbij gebruik is gemaakt van glas, emaille en schilderingen op ivoor.
Stevige knopen - Tombak en andere legeringen
De grote dandy knopen zijn meestal plat of bijna plat met een rond oogje. Deze oogjes kunnen direct op de platte achterkant zijn gesoldeerd. Ook bestaan er versies waarbij de gegoten achterkant is gefreesd om de gietnaat weg te halen. Deze knopen hebben een stevige kegelvorm waarin een oogje zit (kegel-type bevestiging of boss-type bevestiging).
Veel knopen werden destijds van tombak gemaakt een stevige koperlegering die in 1760 was uitgevonden. De meeste versies van tombak waren alleen geschikt om te gieten. Achteraf werden er dan graveringen op gemaakt. Ook bestaat er een tombak versie die uitermate geschikt was om te vergulden en zo was er ook een versie die goed te emaillieren was. Veel tombak knopen werden ook vertint zodat ze eruit zagen als zilveren knopen. Omdat grote stevige knopen waren en een gouden of zilveren opslag hadden had dit een luxe uitstraling.
Bij de bodemvondsten is vaak de vergulding er af. Omdat tombak een hoog gehalte aan koper heeft kunnen ze groen en uiteindelijk bruin oxideren. Meer over tombak kun je hier lezen.
Dandy knopen worden niet vaak gevonden als bodemvondst. De grootste kans om deze te vinden is op plekken waar de adel destijds samen kwam. Dat is dus vaker in de stad dan op het platteland.
Dandy boss type
Dandyknopen staan in het boek Buttons and Fasteners 500 BC-AD 1840 paperback vermeld onder tombak knopen. Er bestaan zoals gezegd ook standaard tombak knopen zonder versieringen. Die hebben meestal een kleinere diameter maar komen ook uit deze periode. Er bestaan ook Dandyknopen van het boss-type. Het boss-type heeft een soort balletje/verhoging in het midden van voorkant van de knoop. Die moet je overigens niet verwarren met het boss-type-bevestigingen van oogjes op de achterkant van knopen.
18th-century-colonial-sunday-best-dandy-buttons
november-the-buttonmonger-antique-vintage-buttons
Meer leuke metaaldetector en verwanten afbeeldingen zien? Kijk op mijn Rijksstudio bij het Rijksmuseum
Hier is mijn eigen Dandy verzameling
